Kategori: Makaleler

Hangi Takvim Daha Doğru? Zaman Algısına Psikolojik Bir Bakış Bir psikolog için zaman, sadece takvim yapraklarında ilerleyen günler değildir; o, insan zihninin düzen kurma, anlam arama ve kontrol etme çabasının bir yansımasıdır. “Hangi takvim daha doğru?” sorusu, yüzeyde bilimsel bir sorgulama gibi görünse de aslında insanın zamana dair bilişsel, duygusal ve sosyal algılarını ortaya çıkaran derin bir psikolojik sorudur. Çünkü takvimler sadece zamanı değil, insanın hayatla kurduğu ilişkiyi de ölçer. Bu yazıda, takvimlerin doğruluğunu astronomik verilerle değil, insan psikolojisinin merceğinden ele alacağız. Güneş takvimi, Ay takvimi ya da Miladi sistem… Hangisi doğru olursa olsun, insanın içsel zaman algısı her birinden…

Rusya’da Asgari Ücret Kaç Ruble? Eşitlik, Adalet ve Gerçek Hayatın Aynası Bir Maaştan Daha Fazlası: Toplumsal Eşitsizliğin Gerçek Yüzü Asgari ücret… Kâğıt üzerinde sadece bir rakam gibi görünür. Ama aslında, bir toplumun vicdanıdır. İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığının, fırsat eşitliğinin ne kadar sağlandığının, emeğin ne ölçüde değer gördüğünün en somut göstergesidir. Hele konu Rusya gibi devasa bir coğrafyada, milyonlarca insanın hayatını şekillendiren bu maaş olduğunda, mesele artık sadece ekonomi değil; toplumsal cinsiyet, sosyal adalet ve çeşitlilikle iç içe geçmiş bir gerçeklik hâline gelir. 2025 İtibarıyla Rusya’da Asgari Ücret: Rakamlarla Gerçek 2025 yılı itibarıyla Rusya’da federal düzeyde belirlenen asgari ücret aylık…

Mütekabiliyet Ne Demek? TDK Tanımı, Gerçek Hayat Örnekleri ve İnsan Hikâyeleriyle Derinlemesine Bir Bakış Bir kelimenin anlamı bazen sözlükte yazandan çok daha fazlasını taşır. “Mütekabiliyet” kelimesi de bunlardan biri. İlk duyduğumuzda kulağa resmi, belki biraz da hukuk kokan bir terim gibi gelir. Ancak derinlemesine baktığınızda, ilişkilerden uluslararası politikalara kadar uzanan bir denge, karşılıklılık ve adalet fikriyle karşılaşırsınız. Bu yazıda, kelimenin sözlük tanımından başlayarak günlük hayatımıza, devletler arası ilişkilere ve hatta insan hikâyelerine kadar uzanan bir yolculuğa çıkacağız. TDK’ya Göre Mütekabiliyet: Karşılıklılığın Temel İlkesi Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre mütekabiliyet, “karşılıklılık, iki taraf arasında eşit veya denk davranma durumu” anlamına gelir.…

Ayı Gülü Çiçeği Ne İşe Yarar? Varlığın, Bilginin ve Değerin Sessiz Çiçeği Üzerine Bir Filozofun Gözünden Doğaya Bakmak Bir filozof için doğa, yalnızca gözlemlenen bir alan değil; anlamın, varoluşun ve bilginin kaynağıdır. Ayı gülü çiçeği de bu bağlamda, sadece bir bitki türü değil, insanın doğayla kurduğu derin düşünsel ilişkinin sembolüdür. Her çiçek, bir varlık olarak dünyada bulunmanın farklı bir biçimidir; tıpkı insan gibi. Ama insan, varlığı anlamlandırmaya çalıştıkça doğanın sessizliğinde kendi yankısını duyar. O hâlde, “Ayı gülü çiçeği ne işe yarar?” sorusu yalnızca botanik bir merak değildir; aynı zamanda bir felsefi sorgulamadır. Bu yazı, etik, epistemoloji ve ontoloji eksenlerinde bu…

Kançılarya İdaresi Ne Demek? Mühür, Mürekkep ve Küçük Büro Mucizeleri Gelin bugün biraz gülümseyerek ciddileşelim: “Kançılarya idaresi” denen o gizemli, hafifçe Osmanlı tınılı ifade aslında neyin nesi? Hani kurumlarda “Yazı işleri halleder” denir ya; işte tarihin uzun koridorlarında o “yazı işleri”nin kök salmış, protokol kokan, mühür seven amcası: kançılarya! Ama sakin olun; kalem tüyü takmak zorunda değilsiniz. Ben anlatayım, siz çayınızı alın. Kısaca Tanım: Kançılarya = Devletin (veya Kurumun) Yazı Makinesi Kançılarya idaresi, en kabaca söyleyişle bir devletin ya da büyük bir kurumun resmi yazışmalarını, kayıtlarını, diplomatik mektuplarını, protokolünü ve mühür–damga işlerini düzenleyen bölümün ta kendisi. “Chancery” diye bildiğimiz bu…

Agresif İnsanlara Ne Denir? Tarih Boyunca Öfkenin, Gücün ve Tepkinin İzinde Bir Tarihçinin Gözünden: Öfkenin İzini Sürmek Tarih, yalnızca savaşların ve zaferlerin değil, aynı zamanda insan duygularının da kaydıdır. Bir tarihçi olarak geçmişe bakarken, toplumların nasıl dönüştüğünü, bireylerin nasıl tepkiler verdiğini, hangi koşullar altında agresif bir tutum sergilediğini anlamaya çalışmak, bugünü okumak kadar değerlidir. “Agresif insanlara ne denir?” sorusu, aslında yalnızca bireysel bir davranış biçimini değil, tarih boyunca insanlığın mücadeleci yönünü de sorgular. Agresyon, yani saldırganlık, kimi dönemlerde bir savunma, kimi zaman bir ideolojik direniş, kimi zaman da toplumsal bir çığlık olmuştur. Bu yüzden agresif insanlar yalnızca “öfkeliler” değil; aynı…

5000 Watt Güneş Paneli Neleri Çalıştırır? Enerji Dönüşümünün Görünmeyen Ekonomisi Güneş enerjisinin hikâyesi, yalnızca teknolojik bir ilerlemenin değil, aynı zamanda insanlığın enerjiye bakışının değişimidir. 19. yüzyılda fotovoltaik etkinin keşfinden bu yana, güneş panelleri giderek ucuzlayan maliyetleri ve artan verimlilikleriyle enerji piyasasında devrim yaratmıştır. Günümüzde 5000 watt (5 kW) gücündeki bir güneş paneli sistemi, artık yalnızca kırsal alanlarda değil, şehirlerdeki modern konutlarda da ekonomik ve çevreci bir tercih haline gelmiştir. Peki, 5000 watt’lık bir sistem bir evin hangi ihtiyaçlarını karşılayabilir? Enerjinin Dönüşümü: Tarihsel Arka Plan 20. yüzyılın ortalarında başlayan enerji krizi, fosil yakıtlara olan bağımlılığın sürdürülemez olduğunu açıkça gösterdi. 1970’lerdeki petrol…

Tek Gözde Sulanma: Bir Sosyoloğun Gözünden Beden, Toplum ve Anlam Bir sosyolog olarak, bazen en küçük bedensel tepkilerin bile toplumun büyük yapısal örüntülerine nasıl dokunduğunu gözlemlemek büyüleyicidir. Tek gözde sulanma gibi basit görünen bir durum, yalnızca bir fizyolojik tepki değil; aynı zamanda bireyin çevresiyle, duygularıyla ve toplumsal normlarla kurduğu ilişkinin sembolik bir yansıması olabilir. Bu yazıda, gözün biyolojik bir işlev olmanın ötesinde, toplumsal kimliğin, duygusal ifade biçimlerinin ve kültürel rollerin nasıl bir aynası haline geldiğini inceleyeceğiz. Göz Yaşının Sosyolojik Dili: Duygunun Görünür Hali Gözden süzülen bir damla yaş, yalnızca fiziksel bir salgı değildir; toplumun duygulara biçtiği değerin bir yansımasıdır. Tek…

Bir Filozofun Gözünden Görmenin Sırrı Bir filozof için görmek yalnızca fiziksel bir eylem değil, aynı zamanda bilmenin, var olmanın ve anlamlandırmanın da merkezindedir. “Gözler nasıl görüntü oluşturur?” sorusu, yalnızca biyolojik bir mekanizmayı değil; insanın dünyayı kavrayış biçimini de sorgular. Çünkü görmek, varlığı bilmeye açılan ilk kapıdır. Görmek, anlamaktır; anlamak ise var olmaktır. Gözün Anatomisi ve Görüntünün Doğuşu Işığın Yolculuğu Gözler, dış dünyanın ışıkla bize ulaşan temsilcileridir. Işık, nesnelerden yansıyarak kornea ve mercek aracılığıyla gözün arkasındaki retinaya ulaşır. Retina üzerindeki fotoreseptör hücreler, bu ışığı elektrik sinyallerine dönüştürür. Beyin ise bu sinyalleri çözümleyerek “görüntü”yü oluşturur. Fakat burada dikkat çekici olan şudur: Aslında…

Gökçeada’da Arabasız Gezilir mi? Bir Antropoloğun Kültürel Adımlarında Yavaş Zamanın İzleri Giriş: Bir Antropoloğun Daveti Kültürlerin katmanlarında gezinmek, sadece gözle görmekle değil, adımlarla hissetmekle mümkündür. Gökçeada’ya ilk kez ayak bastığımda, arabanın kapısını kapatıp anahtarı cebime koymak, bir tür ritüeldi. Adada arabasız dolaşmak, modern dünyanın hızla koşan bedenini yavaşlatmak ve yerel yaşamın sembollerine daha yakından bakmak anlamına geliyordu. Bu yazıda, “Gökçeada’da arabasız gezilir mi?” sorusunu bir ulaşım meselesi olarak değil, kültürel bir deneyim olarak ele alıyorum. Çünkü bu ada, mobiliteyle kimlik arasındaki görünmez bağların çözüldüğü bir laboratuvar gibi. Yavaş Zamanın Kültürel Ritüelleri Gökçeada’da arabasız gezmek, yalnızca bir tercih değil, bir yavaşlama…